Cumhuriyet’in Kuruluşundan Türkiye Yüzyılına Türk Spor Kongresi (25-27 Nisan 2024) Bildiriler Kitabı

Cumhuriyet’in Kuruluşundan Türkiye Yüzyılına
Türk Spor Kongresi (25-27 Nisan 2024)
Bildiriler Kitabı

E-Kitap Yayın Tarihi: 16.10.2025
Yayınlayan: Türk Tarih Kurumu
Editör: Nejla GÜNAY
eISBN: 978-975-17-6294-8
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025
Sayfa: 1664
Kapak Tasarımı: Emine ÇAKIR
Sayfa Tasarımı: Elif İrem DOĞAN

Türkler açısından izleri Türkistan bozkırlarına kadar sürülebilecek olan spor, kültürümüzün değerli bir parçası, birlik ve beraberliğimizin önemli bir unsurudur. Bu anlayışla 2024 yılının Nisan ayında düzenlenen “Cumhuriyet’in Kuruluşundan Türkiye Yüzyılına Türk Sporu Kongresi”, Türk sporunun tarihî mirasına sahip çıkmak, bu mirası genç kuşaklara aktarmak ve sporun tarihsel bilincini canlı tutmak amacıyla gerçekleştirilmiştir.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Tarih Kurumu, Gazi Üniversitesi ve Türkiye Üniversite Sporları Federasyonu iş birliğiyle, Gazi Üniversitesi ev sahipliğinde geniş bir katılımla düzenlenen Kongrede; özel sporcular, kadın sporcular, millî sporcular, akademisyenler, spor bürokratları, medya temsilcileri, federasyon yetkilileri, hakemler ve antrenörler bir araya gelmiştir.

Kongrenin açış konuşmalarında, sporun Türk toplumunda tarih boyunca önemli bir yere sahip olduğu, Türklerin fiziksel ve stratejik üstünlüklerini pekiştiren zengin bir spor kültürü hazinesine sahip olduğu belirtilmiştir. Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar geçen yüz yıllık süreçte Türk sporunun büyük bir gelişim kaydettiği, sporun yalnızca fiziksel bir faaliyet olmaktan çıkıp bir bilim alanı hâline geldiği vurgulanmış, Türkiye’nin genç nüfusuyla büyük bir spor potansiyeline sahip olduğu ve bu potansiyelin başarılarla dünyada dikkat çektiği ifade edilmiştir.

Kongrede düzenlenen oturumlarda ise sportif yetenek taramaları, antrenör ve spor eğiticisi yetiştirilmesi, kurumsal yapının dönüşümü, atletizm, masa tenisi, voleybol ve oryantiring gibi branşların ülkemizdeki gelişimi kapsamlı biçimde tartışılmıştır. Sporun ülkemizdeki tarihî seyri hususunda da mühim bilgilerin sunulduğu etkinlikte, Osmanlı Devleti’nden Cumhuriyet’e geçiş sürecinde, özellikle II. Meşrutiyet Dönemi’nde Batı menşeli spor faaliyetlerinin yaygınlaştığı; farklı din ve milletlerden bireylerin katılımıyla Osmanlı toplumunda sportif etkinliklerin sosyal bir zenginlik oluşturduğu belirtilmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise Türkiye’nin uluslararası spor organizasyonlarına katılımı, özellikle 1924 Paris Olimpiyatları’ndaki varlığı, yeni devletin uluslararası alanda meşruiyetini ve kararlılığını göstermesi bakımından dikkat çekici bir dönüm noktası olarak değerlendirilmiştir.

Spor, bedeni dinç tuttuğu gibi milletleri de zinde tutan çok önemli kültürel bir değerdir. Bu anlamda genç nesillerimizi sahip olduğumuz zengin tarihimizden miras aldığımız millî sporlarımıza teşvik etmek, tanıtmak ve sonraki kuşaklara aktarmak amacıyla gerçekleştirilen Kongre, tarihsel bir öneme sahiptir. Ülkemizin başarılı genç sporcularını dünyaya tanıtmak, onların sahip oldukları potansiyeli ortaya çıkarmak ve büyük vizyonlara ulaşmalarına destek olmak amacıyla bu tür etkinliklerin devamı, Türk sporunun geleceğine ışık tutacaktır.

                                                                                                                                                                                                                                     Türk Tarih Kurumu

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Ülkemizde Modern Sporların Gelişimi

Vahdettin Engin
ORCID: 0000-0001-5753-655X
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1
Sayfalar: 1-6

Sporda Çağının İlerisinde Olmak: Eski Türklerde Spor Kültürü ve Teknolojisi

İbrahim Yıldıran
ORCID: 0000-0003-1618-3780
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.7
Sayfalar: 7-26

II. Meşrutiyet Döneminde Türkler ve Gayrimüslimler Tarafından Kurulan Paramiliter Gençlik Örgütleri

Nejla Günay
ORCID: 0000-0001-5895-8359
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.27
Sayfalar: 27-42

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Ermeni Spor Kulüpleri ve Faaliyetleri

Ramazan Erhan Güllü
ORCID: 0000-0002-6819-4003
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.43
Sayfalar: 43-62

İstanbul Rumlarının Spor Faaliyetleri

Tuğba Eray Biber
ORCID: 0000-0003-2156-2822
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.63
Sayfalar: 63-86

Cumhuriyet Dönemi Halter Sporunun Gelişimi: 2004 Atina Olimpiyatları Örneği

Murat Köylü
ORCID: 0000-0001-7759-7675
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.87
Sayfalar: 87-104

Atatürk Döneminde Türkiye’nin Olimpiyat Oyunlarındaki Performansları

Uğur Yılmaz – Halit Aytuğ Tokur
ORCID: 0000-0002-3809-55220000-0002-2257-3198
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.105
Sayfalar: 105-134

1928 Amsterdam Olimpiyat Oyunları ve Türkiye

Nilgün Nurhan Kara
ORCID: 0000-0001-6168-5996
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.135
Sayfalar: 135-174

Türkiye’nin UEFA’ya Üyelik Süreci

Fatih Gürcan
ORCID: 0000-0002-0905-6487
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.175
Sayfalar: 175-190

1954 FIFA Dünya Kupası ve Türkiye: Türkiye’nin İlk Dünya Kupası Tecrübesinin Hikâyesi

Serdar Kara
ORCID: 0000-0001-6969-8054
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.191
Sayfalar: 191-226

Etnospor Müzesine Bir Örnek: Sındırgı Remzi Çakar Güreş Evi

Samet Doykun
ORCID: 0000-0001-8231-270X
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.227
Sayfalar: 227-248

Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Listelerinde Geleneksel Sporlar ve Oyunlar: Türkiye Örneği

Zeynep Safiye Baki Nalcıoğlu
ORCID: 0000-0003-3770-5103
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.249
Sayfalar: 249-276

Diplomasi ve Spor

Ali Engin Oba
ORCID: 0000-0002-8456-0261
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.277
Sayfalar: 277-292

Sport as a Modernization Segment of the Republic of Turkey and Turkish Society in the Period Between The Two World Wars (According to Yugoslav Sources)

Vladan Vırıyeviç
ORCID: 0000-0001-5083-2452
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.293
Sayfalar: 293-304

Celal Bayar Hükûmetlerinin Spor Politikaları ve Uygulamaları (1937-1939)

Muharrem Turp
ORCID: 0000-0002-9080-5501
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.305
Sayfalar: 305-320

Diplomaside Sporun Önemi ve Uluslararası Askeri Spor Konseyi İçinde Türk Silahlı Kuvvetleri

Selma Göktürk Çetinkaya
ORCID: 0000-0001-6828-1679
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.321
Sayfalar: 321-352

Diplomatik Gelişmelerin Spora Yansımasına Örnek

Asil Kaya
ORCID: 0000-0003-2593-5622
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.353
Sayfalar: 353-380

Spor Diplomasisinden Dostluğa; Atatürk Döneminde Türk-Sovyet İlişkileri ve Spor Faaliyetleri

Müslime Güneş – Günver Güneş
ORCID: 0000-0002-9088-33900000-0002-4255-5288
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.381
Sayfalar: 381-404

Atatürk Dönemi Türk-Sovyet İlişkileri Çerçevesinde SSCB Spor Heyeti’nin 1935 Türkiye Ziyareti

Doğan Can Aktan – Mevlüt Samet Yıldız
ORCID: 0000-0003-4934-98120000-0002-6030-3965
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.405
Sayfalar: 405-424

Atatürk Dönemi Türk-Yunan İlişkilerine Spor Perspektifinden Bakmak: Bitmeyen Dostluk Maçı Karşıyaka – Lailapas Müsabakası Örneği (7 Kânûnuevvel 1930)

Beral Alacı – Melih Akdeniz
ORCID: 0000-0002-9339-09030000-0002-4379-5371
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.425
Sayfalar: 425-438

Ruşen Eşref Ünaydın’ın Hatıralarında Galatasaray

Mehmet Pınar – Şeyma Arvas
ORCID: 0000-0001-5416-52200000-0002-5738-8136
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.439
Sayfalar: 439-454

Siyaset-Spor İlişkisine Erken Cumhuriyet Döneminden Bir Örnek: Etki ve Yankılarıyla Türk Sporunda Güneş Spor Olayı

Ahmet Gülen
ORCID: 0000-0002-6585-0212
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.455
Sayfalar: 455-484

Türk Futbol Tarihinde Bir İlk: Galatasaray’ın UEFA Kupası Şampiyonluğu

Erdal Korkmaz
ORCID: 0000-0003-3260-9403
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.485
Sayfalar: 485-504

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Galatasaray Lisesi’nde Spor

Emel Engin
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.505
Sayfalar: 505-524

Kışladan Çıkan Bir Türkiye Şampiyonu: Harbiye Spor Kulübü/Harp Okulu İdman Yurdu

Efdal As
ORCID: 0000-0003-1307-9099
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.525
Sayfalar: 525-558

Türkiye’nin İlk Futbol Şampiyonası ve Şampiyonu Harbiye Mektebi (1924)

Seda Bayındır Uluskan
ORCID: 0000-0003-3809-5802
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.559
Sayfalar: 559-594

Ülke Savunmasında Sporun Önemi

Güzin Çaykıran
ORCID: 0000-0002-8524-8405
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.595
Sayfalar: 595-610

Millî Mücadele Günlerinde Ankara’da Spor

Mesut Çapa
ORCID: 0000-0003-1924-813X
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.611
Sayfalar: 611-628

Erken Cumhuriyet Döneminde Beden Terbiyesi ve Stadyum İnşası

Murat Yolun
ORCID: 0000-0002-9881-0946
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.629
Sayfalar: 629-644

Erken Cumhuriyet Döneminde Sporun Türk İnkılâbı Açısından Yeri ve Önemi

Ersin Gürdamar
ORCID: 0000-0002-4714-2087
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.645
Sayfalar: 645-666

Milliyetçilik, Bayram, Spor, Anma; 19 Mayıs Gününün “Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı” Olarak Kutlanması

Bengül Bolat
ORCID: 0000-0001-6269-5192
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.667
Sayfalar: 667-690

Atatürk Dönemi Sağlık Politikalarının Bir Parçası Olarak “Çocuk ve Spor”

Gül Çakır
ORCID: 0000-0003-0041-9293
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.691
Sayfalar: 691-714

Sporun Eğitimde Rolü: Cumhuriyet Döneminde Okul Spor Yurtları ve Oyun Yuvaları’nın Eğitime Etkisi

Seval Hallaç
ORCID: 0000-0003-4371-4049
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.715
Sayfalar: 715-750

Askeri Darbelerin Futbol Organizasyonlarına Etkisi Bağlamında İki Örnek Olay: Cemal Gürsel Kupası (1960) ve Devlet Başkanlığı Kupası (1981-1982)

Özcan Çölük
ORCID: 0000-0001-8393-8253
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.751
Sayfalar: 751-770

Osmanlı Donanma Cemiyeti’nin Spor Faaliyetleri

Necdet Aysal
ORCID: 0000-0001-9574-6208
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.771
Sayfalar: 771-786

Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı’nın Sekizinci ve Son Genel Kongresi ve Teşkilatın Türk Spor Kurumuna Dönüştürülmesi

Mahmut Bolat
ORCID: 0000-0003-2276-6018
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.787
Sayfalar: 787-814

Türkiye’de Spor Kültürünün Gelişmesinde Türk Ocaklarının Rolü (1949-1970)

Özlem Seyhan
ORCID: 0009-0002-0103-5072
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.815
Sayfalar: 815-834

Sümerbank Fabrikalarının Spor Faaliyetleri: Sümerbanklı Sporcu Olmak

Büşra Bigat Akça
ORCID: 0000-0001-7552-5352
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.835
Sayfalar: 835-864

Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşundan Günümüze Spor Mevzuatı Üzerine Genel Değerlendirmeler

Hakan Altıntaş
ORCID: 0000-0001-6747-1104
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.865
Sayfalar: 865-886

Türk Spor Kurumu Merkezi’nin 1938 Yılı Teftiş Raporu

Canan Sarıyar Sezan
ORCID: 0000-0002-5374-7103
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.887
Sayfalar: 887-908

Erken Cumhuriyet Döneminde Devletin Spora Bakışı: Beden Terbiyesi Kanunu’na Uzanan Süreç

Faruk Kayadelen
ORCID: 0000-0003-4824-4357
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.909
Sayfalar: 909-940

İskenderun Sancağı’nda Manda Dönemi Bir Kültür ve Hürriyet Merkezi “Le Genç Spor” Genç Spor Kulübü ve Şükrü Fehmi Balcı

Olcay Özkaya
ORCID: 0000-0002-8907-6997
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.941
Sayfalar: 941-962

Sebîlürreşâd ve Sırât-ı Müstakîm Dergilerinde Spora ve Spor Faaliyetlerine Bakış

Ahmet Köksal
ORCID: 0000-0001-9350-1928
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.963
Sayfalar: 963-984

İzmir’de Düzenlenen Bir Turnuva: 1925 Spor Âlemi Turnuvası

Aydın Efe – Ümmügülsüm Candeğer
ORCID: 0000-0001-6178-99040000-0002-6717-9311
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.985
Sayfalar: 985-998

İbn Sînâ’nın el-Ḳānûn Fi’ṭ-Ṭıb Eserinde Spor/Egzersiz-Sağlık İlişkisi

Meryem Doygun Günaydın
ORCID: 0000-0001-8456-5022
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.999
Sayfalar: 999-1014

Spor Faaliyetleri Sektörü Verilerine Göre Türkiye Spor Endüstrisine İlişkin Bir İnceleme

Seymur Ağazade
ORCID: 0000-0001-5484-5189
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1015
Sayfalar: 1015-1032

Türk Hava Kurumu’nun Paraşüt Sporunun Gelişimine Yönelik Faaliyetleri (1935-2023)

Cevriye Yıldırım
ORCID: 0000-0002-8218-1727
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1033
Sayfalar: 1033-1066

Modern Olimpiyat Oyunlarında Türk Futbolu (1923-2023)

Edip Öncü
ORCID: 0000-0002-2958-2310
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1067
Sayfalar: 1067-1090

100 Yıllık Süreçte Türkiye’de Dağcılık Sporu

Fatma Emek
ORCID: 0000-0002-3492-9753
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1091
Sayfalar: 1091-1124

Atatürk Dönemi Cumhuriyet Hükümetlerinin Sağlık Politikalarında Spor ve Beden Terbiyesi (1923-1938)

Fevzi Çakmak
ORCID: 0000-0002-0030-400X
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1125
Sayfalar: 1125-1144

Atatürk Dönemi’nde Beden Terbiyesi ve Spor Alanında Yabancı Etkisi

Alev Gözcü
ORCID: 0000-0003-1537-6281
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1145
Sayfalar: 1145-1164

Parti-Devlet-Gençlik İlişkisi Ekseninde Tek Parti Döneminde CHP’nin Taşra Örgütlerinin Gençlik ve Spor Çalışmaları

Tülay Aydın
ORCID: 0000-0003-0308-1240
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1165
Sayfalar: 1165-1188

Tek Parti Döneminde İktidar Futbol İlişkisini İzmir’deki Futbol Kulüplerinin Birleştirilmesi Üzerinden Okumak

Coşkun Türkan
ORCID: 0000-0002-2629-7602
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1189
Sayfalar: 1189-1232

Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de Kayak Sporunun Yaygınlaşmasında Halkevlerinin Rolü

Fahri Kılıç
ORCID: 0000-0002-0882-5811
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1233
Sayfalar: 1233-1256

Halkevlerinin Türkiye’de Beden Terbiyesinin Gelişimine Katkıları

Serkan Erdal – Muhsin Ertürk Budak
ORCID: 0000-0002-8127-68550000-0001-9026-3856
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1257
Sayfalar: 1257-1298

Türkiye’de Spor Bilincinin Gelişmesinde Halkevlerinin Rolü

Harun Aydın
ORCID: 0000-0002-7857-0367
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1299
Sayfalar: 1299-1320

Yıldız Futbolcu, Mağdur Siyasetçi Zeki Rıza Sporel

Temuçin Faik Ertan
ORCID: 0000-0002-8782-7355
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1321
Sayfalar: 1321-1346

Victorian Ethics and the Early Development of Turkish Sports: Ahmet Esat Tomruk (Viktorya Etiği ve Cumhuriyeti’nin İlk Yıllarında Türk Sporu: Ahmet Esat Tomruk)

Tuncer Yılmaz
ORCID: 0000-0001-6585-8284
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1347
Sayfalar: 1347-1362

Türk Sporunun Öncü İsimlerinden Bir Portre: Mehmet Kamil Ocak

Adem Çalışkan
ORCID: 0000-0003-1487-465X
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1363
Sayfalar: 1363-1394

Türk Spor Tarihinde Kıbrıslı Bir Türk Kadını; Dr. Ayten Berkalp

Ulvi Keser
ORCID: 0000-0003-0846-6940
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1395
Sayfalar: 1395-1432

Adnan Menderes ve Türk Spor Kurumu

Şerif Demir
ORCID: 0000-0002-6831-2188
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1433
Sayfalar: 1433-1450

Türkiye’deki Amerikan Okullarında Spor ve Beden Eğitimi

Ayten Sezer Arığ
ORCID: 0000-0002-0201-8410
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1451
Sayfalar: 1451-1462

Türk Sporunda Adnan Menderes

Günver Güneş
ORCID: 0000-0002-4255-5288
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1463
Sayfalar: 1463-1492

Demokrat Parti İktidarında Sportif Faaliyetler ve Tesislerin Yerele Yansımaları: Konya Örneği

Özgür Bağcı – Erol Yüksel
ORCID: 0000-0003-0086-707X0000-0003-3029-2342
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1493
Sayfalar: 1493-1522

Cumhuriyet Döneminde Tenis Sporunun Yaygınlaştırılması İçin Yapılan Çalışmalar

Nuray Özdemir Tiryaki
ORCID: 0000-0003-0001-6427
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1523
Sayfalar: 1523-1544

Türkiye’de Uluslararası Otomobil Sporlarının Tarihsel Gelişimi ve Türkiye Turing ve Otomobil Kurumunun Bu Alandaki Çalışmaları (1937-1991)

Gürsoy Şahin
ORCID: 0000-0002-7817-2043
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1545
Sayfalar: 1545-1566

Spor ve Ötesi: II. Abdülhamid Dönemi At Yarışları

Tolga Akay
ORCID: 0000-0003-0451-4124
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1567
Sayfalar: 1567-1590

Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Trabzon’da Tenis

Volkan Aksoy
ORCID: 0000-0001-6725-8012
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1591
Sayfalar: 1591-1610

Cumhuriyetten Günümüze Ekonomi Politikalarında Türk Sporunun Görünümü

Sebahattin Devecioğlu
ORCID: 0000-0002-8205-295X
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1611
Sayfalar: 1611-1630

Günümüz Spor Tesislerinin Verimli Kullanılmasına Dair İşletme ve Tasarım Kriterleri

Can Duraslan
ORCID: 0009-0007-6937-6195
DOI: 10.37879/978-975-17-6294-8.2025.1631
Sayfalar: 1631-1646